Kierowanie do Domów Pomocy Społecznej

Sprawy związane z kierowaniem do domu pomocy społecznej regulują obecnie przepisy rozdziału 2 Działu II ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

Zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej: „Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.”.
Należy pamiętać, iż umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej jest ostatecznością i powinno być poprzedzone oceną możliwości udzielenia pomocy osobie potrzebującej w miejscu jej zamieszkania oraz zbadaniem jej sytuacji rodzinnej.
Skierowanie osoby do domu pomocy społecznej wymaga dokonanie oceny Jego stanu zdrowia oraz wcześniejsze ustalenie zakresu możliwości korzystania przez daną osobę z pomocy środowiskowej, w szczególności zaś zbadania możliwości zorganizowania usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania. Niemożność zapewnienia tych usług w miejscu zamieszkania oznaczać będzie niemożliwość przyznania ich w zakresie niezbędnym do zaspokojenia codziennych potrzeb życiowych.
Zasadą jest kierowanie do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby zainteresowanej umieszczeniem w placówce. W przypadku braku miejsc w takim domu osoba wpisywana jest na listę oczekujących. Jeżeli przewidywany okres oczekiwania na miejsce jest dłuższy niż 3 miesiące, osobę kieruje się (na jej wniosek) do innego, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej domu tego samego typu.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy przesłanki skierowania do domu pomocy społecznej spełniają jednocześnie osoby pozostające w związku małżeńskim lub rodzic z pełnoletnim dzieckiem, osoby te można skierować do jednego domu pomocy społecznej pomimo zakwalifikowania każdej z tych osób do różnych typów domów pomocy społecznej. Przepisy te mogą mieć zastosowanie również w przypadku, gdy jedna z osób jest już mieszkańcem domu pomocy społecznej.

RODZAJE DPS:

DPS

państwowy prywatny (inaczej komercyjny)

kieruje OPS bez udziału OPS
(za pośrednictwem rodziny)

Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na następujące typy domów, dla:

1. osób w podeszłym wieku;
2. osób przewlekle somatycznie chorych;
3. osób przewlekle psychicznie chorych;
4. dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
5. dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
6. osób niepełnosprawnych fizycznie;
7. osób uzależnionych od alkoholu.

Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję ustalającą opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej (art. 59 ust. 1), natomiast decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy prowadzącej dom pomocy społecznej lub starosta powiatu prowadzącego dom pomocy społecznej (art. 59 ust. 2).
Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny. Odpłatność ustalana jest do wysokości
średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca, z zastrzeżeniem pkt. 3.
Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca:
1) w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym – ustala wójt (burmistrz, prezydent miasta) i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku;
2) w domu pomocy społecznej o zasięgu powiatowym – ustala starosta i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku;
3) w regionalnym domu pomocy społecznej – ustala marszałek województwa i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku.
Ogłoszenie, o którym mowa wyżej stanowi podstawę do ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej od następnego miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zostało
opublikowane, a do tego czasu odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej ustala się na podstawie ogłoszenia z roku poprzedniego.

ODPŁATNOŚĆ:
Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
  1)   mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy
z dochodów dziecka,
  2)   małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki, itd.) przed wstępnymi (ojciec, matka, dziadek, babka, itd.),
  3)   gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej
– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli
mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Wysokość opłat ponoszonych przez osoby zobowiązane określa ust. 2 przywołanego wyżej przepisu określając, że: „Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:
  1)   mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70 % swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70 % tego dochodu;
  2)   małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:
a)  w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300 % kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej (obecnie kryterium to wynosi 776,00 zł), jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300 % tego kryterium,
b)  w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (obecnie kryterium to wynosi 600,00 zł), z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;
  3)   gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.”,
natomiast ust. 2a przywołanego wyżej przepisu stwierdza, iż: „Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2.”.

Zgodnie z art. 103 pkt. 1 ustawy o pomocy społecznej Kierownik OPS i Kierownik PCPR może, w drodze umowy, ustalić z małżonkiem, zstępnymi lub wstępnymi wysokość świadczonej przez nich pomocy na rzecz osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia.
W pkt. 2 wskazano, iż Kierownik ustala w drodze umowy z w/w osobami wysokość wnoszonej przez nich opłaty za pobyt mieszkańca w DPS, biorąc pod uwagę wysokość dochodów
i możliwości, przy czym opłata ta nie powinna być zwiększana w przypadku gdy jedna osoba jest zwalniana z odpłatności z mocy prawa lub z powodów o których mowa w ustawie o pomocy społecznej (art. 64, 64a albo art.64b). W przypadku odmowy przez małżonków, zstępnych, wstępnych zawarcia umowy, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca DPS ustala w drodze decyzji organ gminy właściwej. W przypadku odmowy w/w osób zawarcia umowy
i niewyrażenie zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca DPS ustala w drodze decyzji organ gminy właściwej zgodnie
z art. 59 ust. 1, w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w DPS a opłatą wnoszoną przez mieszkańca DPS i opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane. Wysokość opłaty za pobyt ustala się proporcjonalnie do liczby osób obowiązanych do jej wnoszenia. W przypadku niewywiązywania się osób o których mowa powyżej, opłaty za pobyt mieszkańca DPS zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do DPS. Wydatki gminy podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postepowaniu egzekucyjnym
w administracji.
Reasumując dla każdego mieszkańca ustala się opłatę odpowiadającą średniemu kosztowi utrzymania, następnie określa się kwotę, którą jest on w stanie ponieść – maksymalnie 70% jego dochodu. W przypadku niemożliwości uiszczenia pełnej opłaty przez pensjonariusza cały lub częściowy koszt pobytu w domu pokrywają: małżonek, zstępni i w ostatniej kolejności wstępni, pod warunkiem spełnienia kryteriów dochodowych. Jeżeli opłata nie zostanie wniesiona przez wyżej wymienione osoby uiszcza ją właściwa gmina. Obciążenia gminy stanowią różnicę pomiędzy średnim kosztem utrzymania mieszkańca a opłatą przez niego wniesioną oraz opłatą uiszczoną przez osoby bliskie.

WNOSZENIE OPŁAT:
Mieszkaniec domu wnosi opłatę do kasy domu lub na jego rachunek bankowy. Za jego zgodą opłata może być potrącana:
1) z emerytury lub renty mieszkańca domu – przez właściwy organ emerytalno-rentowy, zgodnie z odrębnymi przepisami;
2) z zasiłku stałego mieszkańca domu – przez ośrodek pomocy społecznej dokonujący wypłaty
świadczenia; opłatę za pobyt ośrodek pomocy społecznej przekazuje na rachunek bankowy domu pomocy społecznej.
Inne osoby, zarówno zobowiązane do jej wnoszenia jak i wnoszące opłaty dobrowolnie, wnoszą opłatę (w wysokości ustalonej zgodnie z przepisami) do kasy lub na rachunek bankowy gminy, z której mieszkaniec domu został skierowany.
Przepis art. 63 ust. 1 ustawa o pomocy społecznej uprawnia mieszkańca domu, a także inną osobę obowiązaną do wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej (jeżeli mieszkaniec domu przebywa u tej osoby), do nie ponoszenia opłat za okres nieobecności mieszkańca domu, nieprzekraczającej 21 dni w roku kalendarzowym. Za małoletniego mieszkańca domu nie wnosi się opłaty z jego dochodu i dochodu osób obowiązanych do wnoszenia opłaty w okresie jego nieobecności nieprzekraczającej 70 dni w roku kalendarzowym, jeżeli w tym czasie przebywa w domu rodzinnym.

ZWOLNIENIE Z OPŁATY
Art. 64 ustawa o pomocy społecznej przewiduje możliwość  zwolnienia osób wnoszących opłatę lub obowiązanych do jej wnoszenia (częściowo lub całkowicie), na ich wniosek,
po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli:
1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie,
niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;
5) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo – wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do DPS lub mieszkańcowi domu;
6) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo
o alimenty na rzecz osoby kierowanej do DPS lub mieszkańca domu;
7) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty wykaże, w szczególności na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku, rażące naruszenie przez osobę kierowaną do DPS lub mieszkańca DPS obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty.
Osobę obowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w DPS zwalnia się całkowicie z tej opłaty, na jej wniosek, pod warunkiem, że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu tego mieszkańca władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona albo prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu tego mieszkańca za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego popełnione na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej zstępnego, małoletniego lub pełnoletniego nieporadnego ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny rodzeństwa lub jej rodzica, chyba, że skazanie uległo zatarciu.

PROCEDURY:
Postepowanie w sprawie skierowania do DPS wszczyna pracownik socjalny OPS
na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna bądź z urzędu w sytuacji przewidzianej przepisami.
Dokumentację kompletuje OPS, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby
ubiegającej się o miejsce w DPS. Całość dokumentacji wraz ze stanowiskiem OPS przekazywana jest do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie celem wydania stosownej decyzji.
Termin i zasady załatwiania spraw reguluje kodeks postępowania administracyjnego.

WYMAGANE DOKUMENTY:
wniosek o umieszczenie w DPS
rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadzony przez pracownika socjalnego OPS
właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu osoby ubiegającej się w dniu jej kierowania;
zaświadczenie lekarza internisty o stanie zdrowia osoby ubiegającej się
o miejsce w DPS
zaświadczenie innych lekarzy specjalistów o ile lekarz pierwszego kontaktu uzna to za konieczne (np. psychologa, psychiatry);
pisemna zgoda wnioskodawcy na umieszczenie w DPS i pokrywanie opłaty za pobyt;
dokumenty potwierdzające dochód osoby ubiegającej się o miejsce w DPS (decyzja o zasiłku stałym, pielęgnacyjnym, decyzja organu emerytalno – rentowego);
niezbędne druki dostępne w siedzibie OPS.

W przypadku kierowania do DPS osoby ubezwłasnowolnionej wymagane jest:
postanowienie sądu o ubezwłasnowolnieniu;
postanowienie sądu o ustanowieniu opiekuna lub kuratora;
postanowienie sądu zezwalające opiekunowi na umieszczenie osoby
ubezwłasnowolnionej w DPS.

Jak pomóc seniorowi, który jest już na tyle zdrowy, że nie powinien dłużej leżeć
w szpitalu, ale nadal wymaga specjalistycznej opieki, której w domu nie ma jak mu zapewnić? Idealnym rozwiązaniem dla takich osób są Zakłady Opiekuńczo-Lecznicze.
Zakład opiekuńczo-leczniczy – przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego, albo jednostka
organizacyjna przedsiębiorstwa, która udziela stacjonarnie i całodobowo usługi medyczne obejmujące długoterminową opiekę medyczną oraz pielęgnację pacjentów, którzy nie wymagają hospitalizacji. Celem działalności ZOL jest przywrócenie pacjentowi możliwie jak największej sprawności fizycznej oraz psychicznej, co w przyszłości pozwoli mu na samodzielne funkcjonowanie w warunkach domowych. Zakład opiekuńczo-leczniczy zapewnia pielęgnację oraz rehabilitację w zakresie podstawowym.